SARS-CoV-2-related adrenal insufficiency
ในปัจจุบันการระบาดของเชื้อ COVID-19 ยังเป็นปัญหาที่สำคัญทั่วโลกรวมถึงประเทศไทย ถึงแม้การติดเชื้อที่ระบบทางเดินหายใจจะเป็นอาการและอาการแสดงหลักที่ผู้ป่วยมาพบแพทย์ แต่เชื้อ COVID-19 ยังสามารถส่งผลกระทบต่ออวัยวะอื่นๆได้อีกมากมาย รวมถึงต่อมหมวกไต
เชื้อ COVID-19 สามารถทำให้เกิด adrenal insufficiency ได้จากหลายสาเหตุ เช่น
- จาก cytokine storm ซึ่งจะมี negative feedback ต่อ HPA axis
- มีหลักฐานว่าเชื้อสามารถสร้าง amino acid sequences ที่คล้ายกับ ACTH ทำให้มีการ develop antibodies ตามมาและเกิด central adrenal insufficiency ในที่สุด
- เชื้อ COVID-19 สามารถเข้ามาทำลายที่ pituitary, hypothalamus and adrenal glands ซึ่งมีการ express angiotensin-converting enzyme2 (ACE2) ได้โดยตรงโดยมีหลักฐานยืนยันพบเชื้อจากการ autopsy ซึ่งมีรายงานการพบทั้ง adrenalitis และ hypophysitis
- ผลกระทบจากการรักษาโดยเฉพาะรายที่อาจจะได้รับ systemic corticosteroids ขนาดสูงและเป็นระยะเวลานาน
- มี case report ที่เชื้อ COVID-19 ทำให้เกิดโรคจำเพาะที่เป็นสาเหตุของ adrenal insufficiency ต่อไป เช่น autoimmune adrenalitis, bilateral adrenal haemorrhage เป็นต้น
ผู้ป่วยที่พบว่ามีภาวะ undiagnosed primary and secondary adrenal insufficiency ขณะติดเชื้อ COVID-19 พบว่ามีอัตราการตายสูงขึ้น ดังนั้นจึงต้องมีการรักษาให้ hormonal replacement ตาม stress อย่างเพียงพอ รวมไปถึงในผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัย adrenal insufficiency อยู่เดิมเพื่อป้องกันการเกิดภาวะ adrenal crisis
สามารถอ่านเพิ่มเติมได้จาก
- Eur J Endocrinol. 2020 Jul;183(1):G25-G32
- Am J Physiol Endocrinol Metab. 2021 Apr 1;320(4):E784-E785.
- 2021 May;72(2):301-316
- J Clin Med. 2021 Jun 29;10(13):2920.